Фота: tut.by
Беларусь – гэта ня мост паміж Захадам і Ўсходам, Эўропай і Расеяй, каталіцтвам і праваслаўем. Вядомую ўсім са школьных часоў мэтафару "маста" абвяргаюць удзельнікі міжнароднай канфэрэнцыі “Нарацыя і самасьвядомасьць”, якая завершылася ў Варшаве. Беларусь – гэта ніякі ня мост, ня дзіўнае спалучэньне супрацьлеглых культураў, а асобная краіна са сваёй уласнай культурай – кажуць дасьледчыкі.
Сапраўды, Беларусь багатая на фэномэны памежжа – кажа філёляг Ганна Жэброўская, якая дасьледавала нацыянальную ідэнтычнасьць жыхароў Мядзельшчыны. Старэйшае пакаленьне жыхароў гэтага рэгіёну лічаць сябе палякамі і ўжываюць польскую мову. Іх дзеці польскай мовы ўжо амаль ня ведаюць, а ўнукі размаўляюць выключна па-расейску, аднак лічаць сябе беларусамі. Нягледзячы на адсутнасьць павагі да беларускай мовы, людзі ня лічаць Беларусь чымсьці несур’ёзным і часовым, што зьнікне пад уплывам Польшчы й Расеі.
Г. Жэброўская: Для гэтых людзей вельмі важная ідэнтыфікацыя зь месцам. Старыя ведаюць пра Польшчу й памятаюць пра тую Польшчу, якой даўно няма. Пераязджаць кудысьці яны не зьбіраюцца й нават ня думаюць пра гэта. А калі ў маладых людзей ёсьць магчымасьць прыехаць вучыцца ў Польшчу й застацца там, то вельмі шмат зь іх сьвядома выбірае Беларусь, бо тут адчувае сябе лепей.
Беларусы прывыклі казаць пра сябе, што яны – мост. Так зручна тлумачыць слабасьць нацыянальнай самасьвядомасьці ды неўладкаванасьць свайго жыцьця. Аднак зусім не абавязкова, што мэтафара мосту адпавядае праўдзе, кажа філёзаф і сацыёляг Натальля Кутузава.
Н. Кутузава: Я была зьдзіўленая, калі ў Казахстане й Таджыкістане мне таксама казалі: “Мы – мост!” Калі ў я пацікавілася ў прадсташніцы Казахстану, паміж кім і кім, то мне адказалі: “Ну як жа – паміж Захадам і Ўсходам!” Некаторыя мае калегі кажуць, што ў пераходны пэрыяд ажываюць стэрэатыпы “мастовасьці”. Усім падаецца, што яны – пераход ад культуры старога да чагосьці новага.
Беларусь – ня большае памежжа, чым Сэрбія, Украіна ці нават Расея – кажа дасьледчыца Беларускай акадэміі навук Ірына Будзько.
І. Будзько: Беларусь – ня большае памежжа, чым іншыя эўрапейскія краіны, якія прайшлі даволі складаны шлях разьвіцьця пасьля Другой сусьветнай вайны. Беларусы маюць рысы характару, мову, якія аб’ядноўваюць розныя канфэсіі, прадстаўнікоў Захаду і Ўсходу, Поўначы й Поўдня, цэнтру й пэрыфэрыі. На гэта й трэба зьвяртаць увагу.
Пры ўсіх палітычных, моўных і рэлігійных адрозьненьнях беларусаў, навукоўцы й публіцысты павінны дасьледаваць тое, што аб’ядноўвае, а ня дзеліць народ – кажа Ірына Будзько.
І. Будзько: Для нас вельмі важная й каштоўная нашая дзяржава, нашая культура, нашыя мовы, на якіх мы гаворым і ствараем вартыя захаваньня тэксты. Гэта й павінна стаць прадметам дасьледаваньня, цікавасьці навукоўцаў. Не казаць, што мы падзеленыя на Ўсход і Захад, а шукаць, што аб’ядноўвае нас.
Беларусаў яб’ядноўвае жаданьне мець уласную дзяржаву, якая будзе іх абараняць – лічыць дасьледчыца Натальля Кутузава. Людзям трэба перастаць тлумачыць свае праблемы ўплывамі Захаду ці Ўсходу, сысьці з мосту й пачаць уладкоўваць уласны дом – кажа навуковец.
Аляксандар Папко