Юзэф Пілсудскі – вядомая гістарычная асоба ня толькі ў Польшчы, але і ў сьвеце. Да бацькі польскай незалежнасьці палякі адносяцца зь вялікай пашанай і павагай. Але нават у Польшчы толькі спэцыялістам вядомыя людзі, якія стаялі поруч зь кіраўніком польскай дзяржавы. Сёньня – пра сакратара маршала Пілсудскага Казімеру Ілакавічуўну.
Казімера Ілакавічуўна (Kazimiera Iłłakowiczówna) нарадзілася 6 жніўня 1892 году ў Вільні. Дарэчы, яна прыйшла на сьвет у нефармальным шлюбе й была пазашлюбнай дачкой Клемэнса Зана – сына Тамаша Зана, сябра Адама Міцкевіча.
Казімера рана страціла маці й яе выхаваньнем заняўся дзядзька ды далейшая сям’я. Дзякуючы таму, што ў дзяцінстве яна размаўляла са сваячкай-графіняй па-француску, з гувэрнанткай па-нямецку, а ў школе вучылася па-расейску, то ў дарослым жыцьці яна дасканала валодала шасьцю мовамі. А каб паправіць ангельскую мову, сям’я Казімеры накіравала яе ў Оксфард.
У дзявочым узросьце прыехала ў Варшаву вучыцца ў прэстыжным прыватным пансіёне. Тут, у горадзе, пачала пісаць вершы. Дарэчы, Казімера Ілакавічуўна больш вядомая менавіта як паэтка, а не як правая рука Юзэфа Пілсудскага. Пасьля школы накіравалася ў Кракаў, у славуты Ягелонскі ўнівэрсытэт. І менавіта падчас вучобы пазнаёмілася з Пілсудскім.
Дзякуючы таму, што Казімера валодала шасьцю мовамі, яна атрымала працу ў Міністэрстве замежных спраў пасьля таго, як Польшча стала незалежнай краінай. У 1926 годзе пасьля дзяржаўнага перавароту, які зьдзейсьніў Пілсудскі, ён прыняў жанчыну на працу. Гаворыць дасьледчыца Яанна Куцель-Фрыдрышак, якая напісала біяграфію Казімеры Ілакавічуўны.
Яанна Куцель-Фрыдрышак: Асобай Ілакавічуўны я зацікавілася перш за ўсё таму, што яна была крыху таямнічым чалавекам. Яна не выконвала працы тыповай сакратаркі – не падавала гарбаты, не прымала гасьцей, – яна была сакратаром. Дарэчы, Ілакавічуўне вельмі не падабалася, калі яе называлі сакратаркай.
Яна, напрыклад, адказвала на лісты, якія прыходзілі да Пілсудскага й яго жонкі – зразумела, што не на прыватныя, а службовыя лісты, якіх прыходзілі сотні.
Пілсудскі ведаў, што рабіў, калі яе прымаў на гэтую пасаду, бо Ілакавічуўна была вельмі працавітым і адукаваным чалавекам. А яна ў сваю чаргу была вельмі задаволеная й ганарылася тым, што працуе для маршала Пілсудскага. Дарэчы, першапачаткова яна не хацела згаджацца, каб працаваць у кіраўніка дзяржавы, але Пілсудскі ведаў, што гэта адпаведная асоба, і нават ёй прыгразіў, што калі ня прыме ў яго працу, то будзе звольненая зь Міністэрства замежных спраў, у якім яна працавала.
Працу ў Пілсудскага яна ўспрымала як службу для дзяржавы. Дарэчы, многія паэты-калегі не маглі зразумець, чаму яна працуе ў аўтарытарнага кіраўніка дзяржавы. Паводле гісторыкаў, адданасьць справе й зацікаўленьне паэзіяй адсунулі пытаньне сям’і на другі плян, таму Казімера Ілакавічуўна ніколі ня выйшла замуж і ня мела дзяцей.
Пры гэтым яна сябе не лічыла прафэсійнай паэткай, а вершы пісала больш для сябе, па вечарах, пасьля працы. Гісторыкі падкрэсьліваюць, што ў адносінах зь людзьмі Казімера была вельмі цяжкім чалавекам, пры гэтым была вельмі культурнай асобай і паводзіла сябе як дама з высокага грамадзтва.
Пасьля сьмерці Пілсудскага ў 1935 годзе вярнулася на працу ў МЗС. Калі пачалася вайна ў 1939 годзе жанчына разам зь міністэрствам была эвакуяваная ў Румынію. Пасьля гадоў эміграцыі ў 1947 годзе вярнулася ў Польшчу й пасялілася ў горадзе Познань, дзе занялася літаратурай і перакладамі. Менавіта Казімера Ілакавічуўна геніяльна пераклала на польскую мову «Анну Карэніну» Льва Талстога. У 1981 годзе Познанскі ўнівэрсытэт імя Адама Міцкевіча прысудзіў ён тытул ганаровага доктара.
Памерла Казімера Ілакавічуўна ў Познані ў 1983 годзе. Праз год пасьля яе сьмерці ў кватэры, дзе жыла літаратарка, быў створаны яе музэй, які існуе па сёньняшні дзень.
Валеры Саўко
слухайце далучаны гукавы файл
Юзэф Пілсудскі – вядомая гістарычная асоба ня толькі ў Польшчы, але і ў сьвеце. Да бацькі польскай незалежнасьці палякі адносяцца зь вялікай пашанай і павагай. Але нават у Польшчы толькі спэцыялістам вядомыя людзі, якія стаялі поруч зь кіраўніком польскай дзяржавы. Сёньня – пра сакратара маршала Пілсудзкага Казімеру Ілакавічуўну.
Казімера Ілакавічуўна (Kazimiera Iłłakowiczówna) нарадзілася 6 жніўня 1892 году ў Вільні. Дарэчы, яна прыйшла на сьвет у нефармальным шлюбе й была пазашлюбнай дачкой Клемэнса Зана – сына Тамаша Зана, сябра Адама Міцкевіча.
Казімера рана страціла маці й яе выхаваньнем заняўся дзядзька ды далейшая сям’я. Дзякуючы таму, што ў дзяцінстве яна размаўляла са сваячкай-графіняй па-француску, з гувэрнанткай па-нямецку, а ў школе вучылася па-расейску, то ў дарослым жыцьці яна дасканала валодала шасьцю мовамі. А каб паправіць ангельскую мову, сям’я Казімеры накіравала яе ў Оксфард.
У дзявочым узросьце прыехала ў Варшаву вучыцца ў прэстыжным прыватным пансіёне. Тут, у горадзе, пачала пісаць вершы. Дарэчы, Казімера Ілакавічуўна больш вядомая менавіта як паэтка, а не як правая рука Юзэфа Пілсудскага. Пасьля школы накіравалася ў Кракаў, у славуты Ягелонскі ўнівэрсытэт. І менавіта падчас вучобы пазнаёмілася з Пілсудскім.
Дзякуючы таму, што Казімера валодала шасьцю мовамі, яна атрымала працу ў Міністэрстве замежных спраў пасьля таго, як Польшча стала незалежнай краінай. У 1926 годзе пасьля дзяржаўнага перавароту, які зьдзейсьніў Пілсудскі, ён прыняў жанчыну на працу. Гаворыць дасьледчыца Яанна Куцель-Фрыдрышак, якая напісала біяграфію Казімеры Ілакавічуўны.
Яанна Куцель-Фрыдрышак: Асобай Ілакавічуўны я зацікавілася перш за ўсё таму, што яна была крыху таямнічым чалавекам. Яна не выконвала працы тыповай сакратаркі – не падавала гарбаты, не прымала гасьцей, – яна была сакратаром. Дарэчы, Ілакавічуўне вельмі не падабалася, калі яе называлі сакратаркай. Яна, напрыклад, адказвала на лісты, якія прыходзілі да Пілсудскага й яго жонкі – зразумела, што не на прыватныя, а службовыя лісты, якіх прыходзілі сотні.
Пілсудскі ведаў, што рабіў, калі яе прымаў на гэтую пасаду, бо Ілакавічуўна была вельмі працавітым і адукаваным чалавекам. А яна ў сваю чаргу была вельмі задаволеная й ганарылася тым, што працуе для маршала Пілсудскага. Дарэчы, першапачаткова яна не хацела згаджацца, каб працаваць у кіраўніка дзяржавы, але Пілсудскі ведаў, што гэта адпаведная асоба, і нават ёй прыгразіў, што калі ня прыме ў яго працу, то будзе звольненая зь Міністэрства замежных спраў, у якім яна працавала.
Працу ў Пілсудскага яна ўспрымала як службу для дзяржавы. Дарэчы, многія паэты-калегі не маглі зразумець, чаму яна працуе ў аўтарытарнага кіраўніка дзяржавы. Паводле гісторыкаў, адданасьць справе й зацікаўленьне паэзіяй адсунулі пытаньне сям’і на другі плян, таму Казімера Ілакавічуўна ніколі ня выйшла замуж і ня мела дзяцей.
Пры гэтым яна сябе не лічыла прафэсійнай паэткай, а вершы пісала больш для сябе, па вечарах, пасьля працы. Гісторыкі падкрэсьліваюць, што ў адносінах зь людзьмі Казімера была вельмі цяжкім чалавекам, пры гэтым была вельмі культурнай асобай і паводзіла сябе як дама з высокага грамадзтва.
Пасьля сьмерці Пілсудскага ў 1935 годзе вярнулася на працу ў МЗС. Калі пачалася вайна ў 1939 годзе жанчына разам зь міністэрствам была эвакуяваная ў Румынію. Пасьля гадоў эміграцыі ў 1947 годзе вярнулася ў Польшчу й пасялілася ў горадзе Познань, дзе занялася літаратурай і перакладамі. Менавіта Казімера Ілакавічуўна геніяльна пераклала на польскую мову «Анну Карэніну» Льва Талстога. У 1981 годзе Познанскі ўнівэрсытэт імя Адама Міцкевіча прысудзіў ён тытул ганаровага доктара.
Памерла Казімера Ілакавічуўна ў Познані ў 1983 годзе. Праз год пасьля яе сьмерці ў кватэры, дзе жыла літаратарка, быў створаны яе музэй, які існуе па сёньняшні дзень.
Валеры Саўко
слухайце далучаны гукавы файл